- Κώστας Αγγελάκης
Η απελευθέρωση των αγορών
Δημοσιεύσεις: www.newpost.gr
Οι περιοριστικοί όροι και οι ατελείωτες δικλείδες ασφαλείας ορίζουν, στην Ελλάδα, το πλαίσιο λειτουργίας σχεδόν όλων των αγορών.
Για διάφορους λόγους το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα δεν άφησε τη λειτουργία της ελεύθερης αγοράς να ισχύσει και κράτησε ολόκληρους κλάδους αγορών κλειστούς και υπό κρατικό έλεγχο. Η πραγματική αιτία είναι συνήθως οι πελατιακές σχέσεις και η συνήθης δικαιολογία είναι η εξασφάλιση κοινωνικής προστασίας.
Τι σημαίνει “κλειστά επαγγέλματα”. Οι παρακάτω είναι μερικοί από τους περιορισμούς:
-Περιορίζει τον αριθμό προσώπων που έχουν πρόσβαση στο επάγγελμα. -Εξαρτά τη χορήγηση άδειας από εκτίμηση ύπαρξης πραγματικής ανάγκης. -Θέτει γεωγραφικά όρια στο δικαίωμα άσκησης του επαγγέλματος. -Ορίζει ελάχιστες αποστάσεις μεταξύ ασκούντων το επάγγελμα. -Απαγορεύει τη δημιουργία περισσότερων εγκαταστάσεων από το ίδιο πρόσωπο. -Επιβάλλει ή απαγορεύει τη διάθεση αγαθών από ορισμένου είδους επαγγελματική εγκατάσταση. -Επιβάλλει ή απαγορεύει την άσκηση επαγγέλματος υπό ορισμένη εταιρική μορφή. -Περιορίζει τη συμμετοχή στο εταιρικό κεφάλαιο με κριτήριο την επαγγελματική ιδιότητα των συμμετεχόντων. -Επιβάλλει υποχρεωτικές κατώτατες τιμές. -Υποχρεώνει τον ασκούντα το επάγγελμα να προσφέρει μαζί με τη δική του υπηρεσία και άλλες συγκεκριμένες υπηρεσίες.
Αγκυλώσεις, συμφωνίες, συντεχνίες, κοινωνικές προστασίες, όπως και να το πω, ήταν πάντα δράσεις αμφιβόλου προέλευσης αλλά και κατεύθυνσης. Και κάπως έτσι έπεσε το πηκτικό υγρό στο αίμα και στο μυαλό της κοινωνίας. Αργά, αργά, ανύποπτα, σαν τον ορό, σταγόνα, σταγόνα.
Η στεγανοποίηση των αγορών πήρε πολλά χρόνια να γίνει, το είπε και ο νομοθέτης, έγινε και στη πράξη....
Με την εφαρμογή ενός περιορισμού σε ένα κλάδο, πρακτικά ωφελούμε ένα μικρό μέρος της κοινωνίας εις βάρος του συνόλου. Αλλά επειδή η πληθυσμιακή διαφορά μεταξύ του κλάδου και του συνόλου είναι συνήθως τεράστια, ένα σημαντικό όφελος για τους λίγους συνοδεύεται από μία ελάχιστη επιβάρυνση για τους πολλούς. Κλείνουμε το μάτι στους λίγους, “κοινωνικές” δικαιολογίες για τους πολλούς, και έτσι είναι όλοι φίλοι μας.
Και φτάσαμε στο αν δεν είσαι 1.85 στο ύψος, γκριζομάλλης με πράσινα μάτια, να μην μπορείς να είσαι κηπουρός στον κήπο του μεγάρου.
Η έννοια της προστασίας του παρόχου, εκτός του ότι ακυρώνει την ανταγωνιστικότητα και σκοτώνει την όποια ποιοτική εξέλιξη, δηλητηριάζει και την νοοτροπία μας. Ευνουχίζει την κοινωνία που τελικά της αρκεί αυτό που έχει και εφησυχάζει τους παρόχους που τους αρκούν αυτά που δίνουν.
Σε ένα κοινωνικό σύστημα, που θέλει οι στόχοι και τα όνειρα των πολιτών να είναι μέρος της καθημερινότητας, οι ποσότητες και οι αξίες προϊόντων και υπηρεσιών, που διακινούνται πρέπει να κρίνονται από τα ίδια τα μέλη της κοινωνίας που είτε παρέχουν, είτε απολαμβάνουν τις παρεχόμενες υπηρεσίες και προϊόντα.
Κρατική παρέμβαση με ποιοτικά κριτήρια?
Σαφέστατα, ειδικά όταν μιλάμε για κλάδους που σχετίζονται άμεσα με την ασφάλεια και την υγεία των πολιτών πρωτίστως, αλλά και την διαμόρφωση των συνθηκών που θα βοηθήσουν την υγιή εξέλιξη της κοινωνίας, όπως ζητήματα εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας.
Τι θα σήμαινε η απελευθέρωση των αγορών σε βάθος χρόνου αξίζει να το δούμε:
Μεγαλύτερη και πιο δίκαια ανακατανομή του ΑΕΠ. Περισσότεροι πολίτες θα έχουν επαγγελματικές η επιχειρηματικές ευκαιρίες προς τα επαγγέλματα που φαίνονται πιο κερδοφόρα η που έχουν μεγαλύτερη ζήτηση από την κοινωνία.
Η ίδια η κοινωνία θα ισορροπεί στον αριθμό των παρόχων που θα απασχολούνται στο κάθε κλάδο ανάλογα με τον νόμο της προσφοράς και της ζήτησης. Στο τέλος της ημέρας οι καλύτεροι και οι πιο αποτελεσματικοί θα επικρατούν, ετσι ακριβώς όπως θα έπρεπε να είναι, έτσι ακριβώς όπως γίνεται στις ελεύθερες οικονομίες.
2. Καλύτερες υπηρεσίες και τιμές προς το σύνολο των πολιτών θα δούμε μέσω του ανταγωνισμού των παρόχων σύμφωνα και με τις απαιτήσεις του κοινού.
3. Μείωση της ανεργίας θα έχουμε επειδή οι πιο κερδοφόροι επαγγελματικοί κλάδοι λειτουργώντας σαν συγκοινωνούντα δοχεία θα απορροφούν μέρος από τους ανέργους που θα δουν εκεί μία ευκαιρία εισοδήματος. Οπωσδήποτε θα υπάρχει μείωση του μέσου εισοδήματος, καθώς θα υπάρχουν περισσότεροι αποδέκτες στους ιδιους τζίρους. Κάτι όμως που είναι κοινωνικά αποδεκτό, κυρίως σε εποχές μεγάλης ανεργίας.
Κάτι που, στην διαδρομή του χρόνου, έχει χαλάσει πολύ εύκολα, διορθώνεται πολύ δύσκολα, έτσι και η απελευθέρωση των αγορών, δεν είναι εύκολη δουλειά.
Απαιτείται χρόνος και κόστος για την προσαρμογή. Γι αυτό και είναι λάθος να κρίνουμε την απελευθέρωση μιας αγοράς από τα πρώτα αποτελέσματα τα οποία σχεδόν πάντα δεν είναι αντιπροσωπευτικά της εξέλιξης του κλάδου.
Κάθε αρχή και δύσκολη όμως και μέχρι να ισορροπήσουν οι γενικότερες κοινωνικές διαθέσεις σε κλάδους η επαγγελματικούς τομείς που απελευθερώνονται μετά από χρόνιες προστασίες πάντα υπάρχει σύγχυση και η αίσθηση της αδικίας.
Οι διάφορες κλαδικές συντεχνίες αντιδρούν στην απελευθέρωση των επαγγελμάτων θέλοντας προφανώς να προστατέψουν τις κερδοφορίες τους. Και βέβαια σε αυτή τη σύγκρουση οι θιγόμενοι κλάδοι αντιδρούν έντονα, εκφράζοντας μηνύματα αδικίας η ακόμη και εξόντωσης του κλάδου.
Έχουμε την νοοτροπία να εξαιρούμε τον εαυτό μας από ζητήματα που μας θίγουν, αλλά παράλληλα να μας αρέσει ο ανταγωνισμός όλων των υπολοίπων με τα πλεονεκτήματα του.
Με απλά λόγια θέλουμε να πουλάμε ακριβά τα δικά μας και παράλληλα να αγοράζουμε φτηνά όλα τα υπόλοιπα. Ατομικίστικες συνήθειες και προστατευτικές νοοτροπίες του παρελθόντος έχουν ριζώσει βαθιά και μας κρατούν αιχμάλωτους από την όποια εξέλιξη συνώνυμη ενός καλύτερου βιοτικού επιπέδου.
Άλλο ένα παράδειγμα όπου ταυτίζονται το θύμα και ο θύτης που είναι ακριβώς η ίδια μας η κοινωνία.
