- Κώστας Αγγελάκης
Τα δάνεια που “κοκκίνισαν” από …. την ντροπή τους
Δημοσιεύσεις: www.newpost.gr
Το χρώμα “κόκκινο” συμβολίζει το θυμό, την ωριμότητα, την ορμή, την αγάπη, την ένταση και την επανάσταση. Είναι χρώμα ζεστό με πολλές αποχρώσεις, είναι το χρώμα των έντονων συναισθημάτων, του ερωτισμού, της φωτιάς, της δύναμης, του αίματος, και της καύσης.
Στην οικονομία το χρώμα “κόκκινο” είναι αρνητικό. Σημαίνει ζημία, αρνητική εξέλιξη, ανάγκη παρέμβασης και προκαλεί πάντα την προσοχή των ενδιαφερομένων.
Τα δάνεια στην Ελλάδα κοκκίνισαν, κατ αρχάς από την ντροπή τους, αλλά και επειδή η παρούσα πραγματική δυνατότητα του δανειολήπτη είναι μικρότερη από την ονομαστική αξία της υποχρέωσης.
Τα “κόκκινα” δάνεια, δηλαδή τα μη εξυπηρετούμενα, είναι ένα θέμα που έχει απασχολήσει το τραπεζικό σύστημα, την πολιτεία, αλλά και ολόκληρη την κοινωνία, τον καθένα για διαφορετικούς λόγους.
Το τραπεζικό σύστημα ενδιαφέρεται γιατί προφανώς η λύση είναι μέρος της εξυγίανσης του, την πολιτεία την ενδιαφέρει γιατί είναι ο βασικός διαχειριστής των προβλημάτων της κοινωνίας και την κοινωνία την ενδιαφέρει γιατί μέσα από την λύση που θα βρεθεί θα επηρεαστεί και η οικονομική κατάσταση των πολιτών.
Αξία έχει να δούμε πως γεννήθηκε το πρόβλημα, πως καταγράφηκε και πως είναι σωστό να προκύψουν οι λύσεις.
Πώς γεννήθηκε το πρόβλημα?
Την δεκαετία 1998-2008 ήταν η περίοδος της έξαρσης των δανείων. Πάροχοι και αποδέκτες δανεισμού,”ελαφρά τη καρδία”, παρείχαν και αποδεχόντουσαν εύκολο και μερικές φορές φτηνό χρήμα για να καλύψουν, τις περισσότερες φορές, λάθος ανάγκες. Στεγαστικά δάνεια για σπίτια πάνω από τις ανάγκες και τις δυνατότητες μας, πιστωτικές κάρτες και καταναλωτικά για κάλυψη πρόσκαιρων και επιφανειακών αναγκών και επιχειρηματικά δάνεια χωρίς την ύπαρξη σαφούς επιχειρηματικού πλάνου για την χρήση των συγκεκριμένων κεφαλαίων.
“Δανειζόμαστε χρήματα που δεν έχουμε, για να αγοράσουμε πράγματα που δεν θέλουμε, με σκοπό να εντυπωσιάσουμε ανθρώπους που δεν μας αρέσουν” είπε ο Will Smith και πόσο δίκιο είχε.
2. Πώς καταγράφηκε το πρόβλημα?
Με την κρίση του 2009, την επερχόμενη πτώση του ΑΕΠ, την μείωση των εισοδημάτων, την αύξηση της ανεργίας και την αύξηση της φορολογίας, φυσικό επακόλουθο ήταν η αδυναμία αποπληρωμής των χρεών από τους πολίτες αλλά και τις επιχειρήσεις. Αποτέλεσμα της κρίσης είναι και η ραγδαία πτώση της αξίας των ακινήτων, η οποία δημιούργησε ουσιαστικό πρόβλημα αύξησης ρίσκου για τις τράπεζες μιας και αυτά δεν κάλυπταν πλέον τα δανειζόμενα ποσά.
Σύμφωνα με τελευταία στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τα “κόκκινα” δάνεια ανέρχονται περίπου στο ποσό των 120 δις ευρώ. Τα επιχειρηματικά δάνεια ανέρχονται στο 65% περίπου του συνόλου, τα στεγαστικά στο 25% και τα καταναλωτικά στο υπόλοιπο 10%. Τα στοιχεία αυτά είναι δυναμικά, που σημαίνει ότι οι αξίες αλλάζουν καθημερινά προς τα πάνω, διογκώνοντας έτσι το πρόβλημα. Η ακριβής καταγραφή ποσών και ποσοστών έχει σημασία γιατί πρέπει να γνωρίζουμε το μέγεθος του προβλήματος.
Επί της ουσίας όμως ούτε αυτά είναι τα πραγματικά στοιχεία των πραγματικών κόκκινων δανείων. Γιατί όλοι γνωρίζουμε ότι αρκετοί συμπολίτες μας πληρώνουν αγκομαχώντας μια ελάχιστη δόση, προκειμένου να φαίνεται ότι το δάνειο εξυπηρετείται και άλλοι τόσοι πολίτες, ενώ μπορούν, δεν πληρώνουν τίποτα εκμεταλλευόμενοι την γενικότερη κρίση και ειδικά την σύγχυση που υπάρχει γύρω από αυτό το ζήτημα.
Καταλήγω στο συμπέρασμα ότι μεγάλος αριθμός αυτών των δανείων δόθηκε για τους λάθος λόγους στους λάθος ανθρώπους και καταγράφεται ως “κόκκινο” μέσα από αμφισβητούμενες πρακτικές και σίγουρα λάθος νοοτροπίες.
3. Πώς θα βρεθούν οι λύσεις?
Τα ζητούμενα λοιπόν είναι δύο. Η επίλυση και η πρόληψη.
Δηλαδή, η επίλυση του προβλήματος που έχει προκύψει από τα κόκκινα δάνεια, με τη δίκαιη ανακατανομή βαρών, ελαφρύνσεων και περιουσιακών στοιχείων, σε συνδιασμό με τη λειτουργία προληπτικών συστημάτων και δικλείδων ασφαλείας για να μην ξαναπροκύψει το ίδιο πρόβλημα.
3a. Για την επίλυση του προβλήματος, καθώς μιλάμε για τη δίκαιη προστασία, η μη, των δανειοληπτών, πρέπει οπωσδήποτε να υπάρχουν καταγεγραμμένα.
ο πραγματικός λόγος της δανειοδότησης,
η πλήρης καταγραφή των περιουσιακών στοιχείων των πολιτών καθώς και
τα πραγματικά τους εισοδήματα.
Το πρώτο, ας υποθέσουμε ότι υπάρχει, χωρίς όμως περιουσιολόγιο και αξιόπιστη καταγραφή των εισοδημάτων, δίκαιη λύση δεν πρόκειται να προκύψει που σημαίνει ότι το πιο πιθανό είναι να μην λειτουργήσει δίκαια και σωστά ποτέ.
Ένα μέρος των πολιτών θα διευκολυνθεί από τα μέτρα που θα προκύψουν, είτε λόγω μερικής διαγραφής του χρέους, είτε μέσω ρυθμίσεων που θα συμφωνηθούν. Δικαίως η αδίκως, δεν θα μάθουμε ποτέ γιατί δεν υπάρχει η πλήρης εικόνα της οικονομικής κατάστασης των πολιτών. Ένα άλλο μέρος πολιτών, αυτών που εξυπηρετούν τις δικές τους υποχρεώσεις, θα επιφορτισθούν να καλύψουν και το κόστος των διαγραφών και ρυθμίσεων των λεγόμενων “αδυνάτων”.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι το σύνολο της κοινωνίας θα επιβαρυνθεί είτε υπό μορφή επιπλέον δημόσιου χρέους, είτε υπό μορφή κατάσχεσης περιουσιακών στοιχείων λόγω έλλειψης προστασίας και αδυναμία εξυπηρέτησης των υποχρεώσεων.
3β. Για την πρόληψη και αποφυγή επανάληψης του προβλήματος στο μέλλον, πρέπει να είναι ξεκάθαρες και αποδεκτές οι γενεσιουργές αιτίες.
Οι αιτίες αυτές αναφέρθηκαν στην αρχή του άρθρου, και μαζί με την ανεξέλεγκτη μανία των τραπεζιτών για επιπλέον κερδοφορίες μέσω των δανειοδοτήσεων σε συνδυασμό με την υπερκαταναλωτική μας μανία σαν πολίτες οδήγησαν στην γένεση αλλά και την διόγκωση αυτού του πραγματικού εφιάλτη. Και όσον αφορά τα επιχειρηματικά δάνεια που δόθηκαν είτε για πρόσκαιρη ρευστότητα, είτε για επενδύσεις, υλοποιήθηκαν χωρίς βιώσιμο επιχειρηματικό σχέδιο που να εξασφαλίζει κερδοφορίες τέτοιες που να αποπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους.
Η πρόληψη εξαρτάται από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς των τραπεζών που αφορούν όχι μόνο την αρχική έγκριση αλλά και την πορεία βιωσιμότητας των χρεών καθώς και η συντηρητική διάθεση του χρήματος προς μη ευθέως παραγωγικές διαδικασίες,.
Όσον αφορά τους ιδιώτες αποδέκτες απαραίτητη είναι η επανεκπαίδευση των πολιτών, όσον αφορά την καταναλωτική μας νοοτροπία και διάθεση.
